Rola biegłego w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa
Jaka jest rola biegłego w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa? Wbrew pozorom instytucja biegłego sądowego nie jest stricte związana z sądownictwem cywilnym.
Praktyka pokazuje, iż udział specjalisty w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa stał się jego nieodzownym elementem.
Kim jest biegły w sądownictwie kościelny?
W sądownictwie Kościelnym podobnie jak i w tym cywilnym, biegłym jest osoba posiadająca specjalistyczną wiedzę w sprawach danego rodzaju, powoływana dekretem przez skład orzekający tj. przez sąd. Praktyka pokazuje, że biegłym jest zazwyczaj psycholog lub lekarz psychiatra, którego wiedza pomoże w uzyskaniu tzw. prawdy obiektywnej.
Czy zawsze trzeba powołać biegłego?
Prawodawca kościelny nakazuje sędziemu, powołanie biegłego gdy sprawa dotyczy następujących tytułów:
- Niemocy płciowej tj. impotencji,
- Braku zgody małżeńskiej, która jest spowodowana przez chorobę umysłową osoby zawierającej małżeństwo.
Instrukcja Dignitas connubi nakazuje powołanie biegłego gdy sprawa dotyczy:
- Poważnego braku rozeznania oceniającego w odniesieniu do małżeństwa,
- Oraz niezdolności do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich.
Praktyka w sądownictwie Kościelnym pokazuje, iż praktycznie zawsze mamy do czynienia z biegłym sądowym podczas trwającego procesu. Warto zaznaczyć, iż opinia biegłego nie wiąże sądu, ponieważ ma tylko charakter doradczy.
Wydany wyrok będzie ważny bez opinii biegłego, jednakże sąd musi mieć moralną pewność opierając się o inny materiał dowodowy.
Jak przygotować się do rozmowy z biegłym psychologiem?
W większość spraw, które toczą się przed sądami kościelnymi występuje biegły psycholog. Każdy może się zastanawiać „po co mam rozmawiać z psychologiem?”. Np. gdy sprawa dotyczy tytułu z zakresu kan. 1095 n. 2 i 3 (poważny bark rozeznania oceniającego i niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich), opinia biegłego jest bardzo istotna. Biegły psycholog na podstawie rozmowy ze stronami postępowania jest w stanie ocenić czy w chwili zawierania małżeństwa strony mogły cechować się niezdolnością do jego zawarcia. Zasadniczą rolą opinii biegłego jest wykazanie związku przyczynowo skutkowego, między niepodjęciem obowiązków małżeńskich a naturą psychiczną.
Kiedy przyjdzie do spotkania z biegłym należy rozmawiać szczerze, powinno się przemyśleć każdą odpowiedź. Warto przypomnieć sobie jak wyglądały pierwsze chwile znajomości z drugą stroną, jakie emocje towarzyszyły podczas tego czasu. Przede wszystkim należy wyzbyć się poczucia stresu oraz starć się zachować spójność z dotychczasową postawą procesową.
Zgodnie z prawem kościelnym „sędzia zawsze musi zweryfikować źródła, na których biegły opierał swoje poznanie, skontrolować czy konkluzje biegłego są oparte na zasadach logiki, czy opiera się na całym zgromadzonym materiale dowodowym, itd. Niewątpliwie sędzia powinien zwrócić także uwagę na analizę języka formalnego zastosowanego przez biegłego w wydaniu diagnozy (np. czy konkluzja biegłego jest pewna czy wątpliwa; czy użyte pojęcia są pewne czy też, o co najmniej podwójnym znaczeniu), czy biegły wypowiada się w materii swojej kompetencji (…) Te i inne elementy dostarczonej opinii ocenia sędzia: peritus peritorum, nie ingerując w wewnętrzne metody naukowe zastosowane przez biegłego, sędzia ocenia opinię biegłego na podstawie przepisów prawa kanonicznego, zasad logiki oraz orzecznictwa rotalnego”.1
---
1 Rozkrut T., Zadania biegłych w kościelnym postępowaniu sądowym w: Prawo Kanoniczne, 49/3-4, str. 80-81
