Blog
Dojrzałość jest aspektem, który powinien charakteryzować każdego dorosłego człowieka, wraz z coraz wyraźniej przekroczoną granicą 18. roku życia. W rzeczywistości często jest jednak zupełnie inaczej, dlatego niedojrzałość to podstawowych kryteriów psychologicznych, decydujących o stwierdzeniu nieważności małżeństwa kościelnego.
Niedojrzałość społeczna oraz emocjonalna jest brana pod uwagę
Wśród przyczyn natury psychicznej, będących istotną przeszkodą do podjęcia obowiązków małżeńskich, są czynniki niedojrzałości społecznej oraz emocjonalnej.
Do niedojrzałości emocjonalnej należy:
- egocentryzm,
- kłopoty z utrzymaniem równowagi emocjonalnej,
- skrajne, bądź nieadekwatne do sytuacji reakcje.
Z kolei niedojrzałość społeczna charakteryzuje się:
- brakiem aktywności społecznej,
- zbyt wysokimi wymaganiami w różnych sytuacjach,
- zbyt szybką rezygnacją w przypadku niepowodzeń,
- brakiem samodzielności.
Niedojrzała osoba często wykazuje się działaniami wyłącznie w przypływie chwili, bez przemyślenia, a tym bardziej bez brania pod uwagę skutków, zwłaszcza w dłuższej perspektywie czasu. Patrzenie tylko na siebie i swój interes zdecydowanie nie sprzyja i stoi w sprzeczności z budowaniem związku małżeńskiego.
Prawo kanoniczne ma w swoich strukturach tzw. instytucję kanonizacji prawa cywilnego, a zatem istnieje możliwość skorzystania z regulacji prawa cywilnego w kościelnym odpowiedniku, jeśli te są zbieżnie z Kościołem. Które instytucje prawa cywilnego mogą być zatem akceptowane w prawie kościelnym?
Instytucja pojednania
Generalnie pojednanie w procesie kościelnym nie jest zjawiskiem nowym, jednak w prawie cywilnym funkcja mediatora oraz zdarzenia mediacyjne są uszczegółowione. Jest to jedna z sytuacji, kiedy prawo cywilne można w pełni wdrożyć do zasad kanonicznych, oczywiście jeśli zakres procedur będzie w pełni akceptowalny przez Kościół. Równie dobrze można zastosować wyłącznie dążenie do pogodzenia się partnerów, co również nie będzie novum.
Oczywiście wszelkie porozumienia powinny nastąpić zastanym stanem faktycznym, bez zgrzytów po żadnej ze stron. Jednym z częściej przypisywanych powodów są niezdolności natury psychicznej do spełnienia obowiązków małżeństwa kościelnego po jednej ze stron, która takiego stanu rzeczy nie uznaje, bądź dochodzi do złej interpretacji. Porozumienie jest tutaj wyjściem z kryzysu i szansą na większą obiektywność w trakcie pozyskiwania dowodów.
W takim przypadku łatwiejsze wydaje się zaanonsowanie świadków, zwłaszcza jeśli są w pokrewieństwie i co ważniejsze - prościej jest znaleźć dowód świadczący o niewinności. Wówczas droga prowadzi strony do porozumienia, albo wskazania innych przyczyn, które są przez którąś ze stron faktycznie do udowodnienia.
Sędzia cywilny
Co ciekawe, sąd kościelny może również być w kontakcie z instytucjami działającymi na drodze cywilnej. Sytuacja może dotyczyć potwierdzania lub przedstawienia faktów np. dotyczących pomocy osobie z zaburzeniami psychicznymi, udzielonej przez instytucje cywilne, lub też w drugim kierunku - kiedy ta pomoc jest wskazana, jeśli problemy zostały ujawnione na drodze procesu kościelnego i po zakończeniu jedna ze stron miałaby zostać objęta opieką przez cywilne placówki.
Często słyszymy - również w telewizji - że można uzyskać rozwód kościelny. Co do zasady, proces kościelny można dla zwykłego "Kowalskiego" tak definiować, jednak oficjalnie to sformułowanie nie istnieje, co często podkreślają nie tylko prawnicy, ale przede wszystkim przedstawiciele Kościoła. Rozwód kościelny nie istnieje.
Rozwód kościelny w języku potocznym
Kwestia tego, że rozwód w Kościele generalnie nie ma miejsca, nie trzeba szeroko wyjaśniać. Mimo wszystko określenie rozwodu kościelnego jest wszędzie obecne i funkcjonuje jako potoczne nazewnictwo jednego z procesów kościelnych, którego pod taką nazwą nie znajdziemy w dokumentach oraz w prawie kanonicznym. Podobnie jest m.in. w nazwach poszczególnych tytułów naukowych, które w niektórych przypadkach działają wyłącznie jako forma grzecznościowa, a nie faktyczny stan. Tak samo - zwłaszcza w starszych pokoleniach - mówi się na lekarza po prostu doktor - bez znaczenia, czy specjalista medycyny ma w rzeczywistości taki tytuł. W naszym przypadku rozwód kościelny oznacza w praktyce nieważność małżeństwa kościelnego.
Rozwód oraz unieważnienie kontra stwierdzenie nieważności małżeństwa
Jakby tego było mało, to do grupy określeń w procesie kościelnym należy dodać jeszcze jedno niefunkcjonujące nazewnictwo - unieważnienie.
- Rozwód jest faktycznym rozwiązaniem węzła małżeńskiego, już podczas istnienia małżeństwa. Rozwód oznacza rozpad, ogłoszony przez sąd powszechny. Jest to rezygnacja z małżeństwa między dwiema osobami, mimo że wcześniej było jak najbardziej ważne i dokonane.
- Unieważnienie jest podobne do powyższego, jednak z tą różnicą, iż węzeł małżeński został rozwiązany przez sąd powszechny, z uwagi np. na błędy proceduralne. Oznacza zatem anulowanie wcześniej ważnego zawarcia małżeństwa.
- Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego jest z kolei tym, co występuje w Kościele jako jedyne rozwiązanie procesowe i prawne. Podczas procesu kościelnego uznaje się, że małżeństwo zostało tylko z pozoru zawarte, ale wobec istniejących powodów (moralnych, psychicznych itp), jest nieprawdziwie z punktu prawa kanonicznego ogłoszone. Temat zostaje podniesiony wyłącznie przez sąd kościelny, który analizuje materiały dowodowe i ocenia, czy rzeczywiście w momencie nabożeństwa istniały okoliczności przeciwko zawiązaniu węzła kościelnego. Jeśli istnieją - małżeństwo nigdy nie istniało.
W procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego obecny jest także obrońca węzła małżeńskiego. Kim jest i jaka jest jego rola?
Prawo cywilne dopuszcza możliwość wdrożenia zakazu ubiegania się o unieważnienie małżeński. Czy podobne stanowisko istnieje również w prawie kościelnym?
Sprawy w sądach cywilnych są często porównywane z procesami w sądach kościelnych. Czy w sprawie dotyczącej nieważności małżeństwa kościelnego wskazuje się winnego?
