Czy pracoholizm może być przyczyną powodującą niezdolność do zawarcia sakramentu małżeństwa?
W niniejszym artykule poruszymy kwestie pracoholizmu w kontekście rozpatrywania go jako potencjalnej przyczyny powodującej stwierdzenie nieważności małżeństwa.
Kiedy mamy do czynienia z pracoholizmem? Jaka jest definicja pracoholizmu?
Pracoholizm jest uzależnieniem od pracy zawodowej. Charakteryzuje się przyjmowaniem nadmiaru obowiązków zawodowych i poświęcania większości swojego czasu na ich wykonywanie. Uzależniony odczuwa ogromną potrzebę pracy i zatraca się w jej zaspakajaniu. Tego typu nałogowe zachowanie powoduje dotkliwe konsekwencje. Przybierają one postać różnych chorób związanych z pogarszającym się stanem zdrowia. Innym negatywnym skutkiem pracoholizmu mogą być problemy w życiu osobistym lub relacje społeczne.
Pracoholizm jest określany jako uzależnienie, ponieważ polega na silnym i niekontrolowanym, wewnętrznym przymusie pracy. Problemu nie rozwiąże ograniczenie czasu pracy, ponieważ to spowoduje u osoby uzależnionej uczucie niepokoju i obniżenia nastroju. Są to charakterystyczne dla uzależnień „objawy odstawienia".
Jakie są fazy rozwoju uzależnienia od pracy zawodowej?
Problem pracoholizmu powstaje w efekcie, procesu przez który przechodzi uzależniony od pracy zawodowej. Nałogowiec na przestrzeni czasu zmienia sposób myślenia, postępowania i funkcjonowania. Na początku trudno odróżnić zdrowe zaangażowanie w pracę zawodową, od pierwszej fazy rozwoju pracoholizmu. Niewłaściwym i krzywdzącym byłoby niesprawiedliwe określanie osoby wykonującej z pasją obowiązki zawodowe i w pełni zaangażowanej w swoją prace mianem pracoholika. Niestety wiąże się to z dużym niebezpieczeństwem popadnięcia w silne uzależnienie od pracy. Granica dzieląca zdrowe zaangażowanie od pracoholizmu jest „płynna" i cienka.
Na początku procesu występują sygnały ostrzegawcze. Alarmem dla nas powinny być takie symptomy, jak zaniedbywanie bliskich i niespełnienie złożonych im wcześniej obietnic, z powodu nadmiernego skupienia się na pracy zawodowej. Przedkładanie pracy nad rodzinne to pierwszy objaw uzależnienia. Następną oznaką pracoholizmu jest brak kontroli nad czasem poświęconym obowiązkom zawodowym. Omawiane uzależnienie dzieli się na trzy fazy rozwoju. Pierwszą jest zwiększenie ilości pracy i charakterystyczna, silna koncentracja osoby wyłącznie na karierze. W kolejnym etapie uwypukla się problem przymusu do wykonywania nadmiernej ilości pracy. Uzależniony nie potrafi zapanować nad powstałą sytuacją. Faza określana jako chroniczna objawia się problemami interpersonalnymi na polu rodzinnym oraz konfliktami z osobami współpracującymi z pracoholikiem.
Jakie są skutki pracoholizmu?
Pracoholizm niesie za sobą dużo niepożądanych skutków, które dotykają sfery psychologiczno-fizycznej. Uzależniony może odczuwać bóle głowy, bóle w klatce piersiowej, zmęczenie, dolegliwości żołądkowe czy też mieć zawroty głowy. Objawy natury psychicznej to bezsenność, nadpobudliwość, brak umiejętności wypoczywania, silna irytacja, zmienność nastrojów, rozdrażnienie, problemy z koncentracją, obniżenie poczucie wartości, czy odczucia satysfakcji z życia. W funkcjonowaniu społecznym pracoholik miewa, również problemy spowodowane zaniedbywaniem innych aktywności. Jest osobą wycofaną z relacji, izolującą się od innych ludzi. Często z powodu uzależnienia powstają konflikty rodzinne, które pogarszają relacji z bliskimi. Czasochłonny uzależnienie od pracy powoduje zanik więzi rodzinnych. Często w wyniku kumulacji różnych konsekwencji pracoholizmu dochodzi do rozbicia rodziny pracoholika. Najbardziej cierpią na tym dzieci uzależnionego.
Czy uzależnienie w postaci pracoholizmu ma wpływ na zdolności do zawarcia małżeństwa?
W prawie kanonicznym nie występuje bezpośrednio dosłowny przepis na temat pracoholizmu, traktowanego jako problem wpływający na zdolność do zawarcia małżeństwa. Wiadomym jest, że każde uzależnienie uniemożliwia podjęcia się ważnych obowiązków małżeńskich i jest to zapisane w kanonie 1095 n 3 KPK. Osoba niezdolna do wykonania obowiązków nie może się zobowiązywać do ich wypełniania. Pracoholik jest osobą niezdolną do zawarcia sakramentu małżeństwa z przyczyn natury psychicznej, które powstały w wyniku uzależnienia.
